Armatura rurowa - urządzenie instalowane na rurociągach i przeznaczone do sterowania (wyłączania, dystrybucji, regulacji, zrzutu, mieszania, separacji fazowej) przepływami mediów roboczych (ciekłych, gazowych, gazowych, proszkowych, zawiesin itp.) poprzez zmianę powierzchni przekroju poprzecznego.
Do sterowania przepływami w konstrukcjach i systemach rurociągów stosuje się specjalistyczne okucia, które pozwalają wyłączać, rozprowadzać, regulować i mieszać, dostosowując obszar przepływu.
Zawory odcinające i regulacyjne, zmieniając natężenie przepływu transportowanej substancji, blokują lub rozdzielają jej przepływ, regulując różne parametry: ciśnienie, wysokość podnoszenia czy temperaturę. Może być montowany na rurociągach, zbiornikach i innych urządzeniach.
Funkcjonalny cel armatury rurociągowej pozwala nam podzielić ją na następujące typy:
Wysokiej jakości zawory odcinająco-regulacyjne i bezpieczeństwa, które pozwalają kontrolować transportowane medium robocze: wodę, parę wodną, gaz, olej i inne agresywne ciecze, to gwarancja siły i niezawodności nowoczesnej łączności.
Zawory rurociągowe mogą być wykonane z następujących materiałów:
Główne cechy takich elementów to: średnica rury, którą można podłączyć, oraz maksymalne nadciśnienie przy temperaturze medium w rurociągu 20 stopni. Wybór zależy od warunków technicznych rurociągu, w którym będzie używany. Rurociągi gazowe, wodociągowe oraz instalacje do pompowania substancji agresywnych wykorzystują różnego rodzaju urządzenia.
Istnieją różne rodzaje zaworów:
1. Na wszystkich rurociągach znajdują się zawory odcinające. Łączy się je z rurą za pomocą połączenia kołnierzowego lub kielichowego. W zależności od środowiska pracy zawory dzielą się na zawory kulowe i czopowe.
Złączki dławnicowe - zawory czopowe z dławnicą gumową lub konopną w środku, żeliwne do stosowania w rurociągach wodnych i naftowych. Temperatura przewożonej substancji nie powinna przekraczać 100 stopni. Żuraw można zainstalować w dowolnej pozycji.
Złączki korkowe - żeliwne do gazociągów. Maksymalny próg temperatury wynosi 50 stopni. Również bezpretensjonalny w instalacji.
Kurki kulowe kołnierzowe - produkowane są w wykonaniu stalowym (zakres temperatur 30-70 stopni) oraz żeliwnym wytrzymującym obciążenie do 100 stopni.
2. Przepustnica odcinająca wykonana jest w postaci tarczy obracającej się wokół własnej osi umieszczonej prostopadle lub pod pewnym kątem w kierunku ruchu substancji. Montowane są głównie na rurociągach o dużej średnicy z niskim ciśnieniem czynnika roboczego. Montuje się je hydraulicznie lub elektrycznie, a także wcina w rurociąg ręcznie poprzez spawanie lub połączenie kołnierzowe. Korpus wykonany jest z żeliwa, a tarcza ze stali. Nadaje się do użytku w środowiskach kwaśnych i zasadowych i nie wymaga konserwacji.
3. Zawory rurociągowe okresowo blokują przepływ czynnika roboczego. Po wyposażeniu w napęd elektryczny możliwe staje się sterowanie zdalne. Wykonane są z żeliwa, stali, stali nierdzewnej lub stopów metali nieżelaznych. Wybór materiału, z którego wykonane zostanie urządzenie zaporowe, zależy od tego, czy rurociągiem będzie transportowane medium o odczynie zasadowym czy kwaśnym.
4. Zawór odcinający jest przeznaczony do całkowitego odcięcia przepływu. Dzięki niemu nie można regulować ciśnienia roboczego. Zawór musi być zawsze całkowicie otwarty lub zamknięty. Szpula i wrzeciono, które tworzą system, blokują przepływ równolegle do jego kierunku, aby zapobiec uderzeniu hydraulicznemu. Zawory do instalacji wysokociśnieniowych są przyspawane do rur grubościennych. Możliwe jest również podłączenie za pomocą kołnierzowych rur odgałęźnych i złączek. Ten ostatni jest powszechny w rurociągach do transportu wody, powietrza.